Ubiegłoroczny efekt wzrostu gospodarczego na poziomie 6% jest konfrontowany z rzeczywistością rosnącej w Turcji pandemii (wg. danych na 23 marca tendencja rozwoju zakażeń w Turcji jest zbieżna z tempem jaki miał miejsce na początkowym stadium we Włoszech). Pandemia Covid-19 stawia przed turecka gospodarką wyzwania m.in. w związku z:

-  jej stosunkowo wysokimi zagranicznymi zobowiązanymi  finansowymi (64 mld. długów krótkoterminowych);

- ograniczonymi rezerwami finansowymi (ok. 73.5 mld USD oraz 27.5 mld USD w złocie);

- znacznym osłabieniem tureckiej liry (pomimo sprzedaży na rynku 30 mld USD);

- wysoką inflacją (oficjalnie 12,5%, inne dane: 13,7%). 

Niestabilność tureckiej gospodarki charakteryzują rozbieżności w korygowanych obecnie ocenach wzrostu:  Moody’s przewiduje tempo na poziomie 2,2%, Fitch obniżył poziom wzrostu gospodarczego Turcji na koniec 2020 r. do poziomu 1,3% , inne dane (brytyjskie) wskazują nawet na poziom 0,6%. Minister finansów Albayrak, zapowiada jednak możliwość utrzymania 5 – 4 procentowego wzrostu gospodarczego Turcji. 

Decyzją Rady Pieniężnej Banku Centralnego (PKK) Stopa procentowa została obniżona o 100 punktów bazowych tj. po raz pierwszy od 3 lat do jednocyfrowego poziomu: 9,75% (wobec 24% w lipcu 2019 r.) Reakcja największych banków prywatnych i korporacyjnych (Ziraat Bank, Halkbank and Vakifbank, IsBank, Akbank, Ziraat Katilim i Vakif Katilim) na decyzje BC jest pozytywna.  Celem twórców „Tarczy Ochronnej” jest zapewnienie sektorowi bankowemu gwarancji obsługi 165 mld USD ich zobowiązań zagranicznych, oraz zapewnienia tanich kredytów dla sektora produkcyjnego. Dlatego też  swap walutowy (FX swap) został podwyższony, co umożliwia bankom udzielenie kredytów w tureckiej lirze. 

Zawieszone zostają na okres 6 miesięcy płatności VAT za okres najbliższych 3 miesięcy (kwiecień – czerwiec) oraz płatności na rzecz zobowiązań ubezpieczeniowych w sektorach: handlu detalicznego, produkcji samochodów i pojazdów, przem. stalowego, logistyki i transportu, kin oraz teatrów, produkcji napojów, produkcji tekstylnej oraz sektora org. konferencji i wydarzeń masowych (społeczno-promocyjno-kulturalnych).  Producenci samochodów w Turcji (Ford Otosan, Toyota, Honda, Mercedes-Benz i MAN) wstrzymali produkcję – 36 tys. pracowników jest urlopowanych.  Rodzime fabryki podległe głownie sektorowi obronnemu (Oyak, Renault, Tofas oraz Hyundai Assan) kontynuują produkcję. 

Sektor turystyczny sygnalizuje już obecnie poważne straty (jego udział w GDP w 2019 r. to 31 mld USD). Główne instytucje tego sektora wskazują na możliwość spadku dochodów do 7 mld USD. Do listopada br.  zawieszony zostanie podatek dla hoteli (accommodation tax). Udział podatku w biletach lotniczych na liniach wewnętrznych obniżony zostanie w okresie 3 miesięcy (od kwietnia) z 18% do 1%. Już obecnie uziemione jest ok. 85% floty państwowego przewoźnika THY. Pod znakiem zapytania stoją zobowiązania finansowe rządu tureckiego wobec wykonawców nowego portu lotniczego – Istanbul Airport. Rozpoczęta w tym roku, wstępnie oceniana na 22 miliardową inwestycję budowa 45 kilometrowego Kanal Istanbul, jak na razie nie jest przedmiotem jakichkolwiek deklaracji rządu odnośnie jej przyszłości. 

Firmy w sektorze produkcji poddane efektowi powstrzymywania epidemii (np. płatne urlopy pracowników) skorzystają z możliwości odroczenia płatności kredytowych na 3 miesiące bez dodatkowych odsetek. Zwiększone zostaną także możliwości finansowania eksporterów: Fundusz Gwarancji Kredytowych zostanie zwiększony z 3,8 mld USD do 7,4  mld USD dla małych i średnich przedsiębiorstw. Niemniej jego zasoby (ok. 50 mld USD w 2018 r.) zostały w znacznym stopniu wykorzystanie na cele stabilizacji gospodarczej, w związku z politycznymi celami realizowanymi przez prezydenta Erdogana na rzecz łagodzenia efektów próby puczu, referendum konstytucyjnego, cyklu wyborów  w latach 2017/2018 r.)

Osiągnięty już obecnie deficyt budżetowy na poziomie 5% (dewaluacja/osłabienie tureckiej liry, transfery socjalne) stanowi poważną barierę fiskalną dla pogłębionych działań ochronnych na rzecz ludności oraz 15 milionów zatrudnionych w sektorze usług (sektor ten to ok. 60% wkładu w GDP). Pakiet dotyczy głównie sfery produkcyjnej, natomiast nie zawiera istotnych społecznych mechanizmów ochrony dochodów ludności i wsparcia budżetów domowych.  Utrzymanie zatrudnienia poprzez odroczenie składek na ubezpieczanie społeczne oraz subsydiowanie zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy to główne mechanizmy w tej sferze. Prezydent zapowiedział rozluźnienie rygorystycznego systemu pracy w niepełnym wymiarze czasu. 308 mln. USD przeznaczonych zostanie na pomoc najuboższym rodzinom . Najbardziej wrażliwej społecznie grupie – emerytom, podniesione zostaną miesięczne uposażenie do poziomu ok. 230 USD. Dodatkowe transfery (bonusy emerytalne) z okazji np. świat religijnych zostaną przyspieszone – wypłaty jeszcze w kwietniu (wobec planowanych na maj). Poszerzona zostanie opieka domowa nad osobami powyżej 80 roku życia oraz materialne wsparcie (darmowe maseczki oraz turecka odmiana wody kolońskiej powszechnie używana w tym kraju do celów dezynfekcyjnych) 

Źródło:

Bank Centralny Turcji (MBS.news), Industry and Business Association (TUSIAD), Dunya.com, Sabah.com.tr, Anadolu Ajansi, Al-Monitor.com, StratejiCo., ERA Araştırma, Ahaval.news, YetkinReport.com, Investing.com, Capital Econimics , Institute of International Finance (IIF)